Okopy Św. Trójcy

Słownik Geograficzny KRÓLESTWA POLSKIEGO I INNYCH KRAJÓW SŁOWIAŃSKICH.

Okopy z Kozactówka, zwane tez Okopy sto. Trójcy, ws, pow. borszczowski, lezy przy ujsciu Zbrucza do Dniestru, na granicy gub. podolskiej i Moldawii, odi. 3 mile od Kamienca Podolskiego. Zbrucz oddziela te ws od gubernii podolskiej ze strony pólnoc., od Moldawii za wschód., od pld. Dniestr, od zach. Bo-ryszkowce; i Bielowce, w samym wschodnim cyplu przy ujsciu Zbrucza do Dniestru lezy przysiólek a wlasciwie tylko komora celna Kozaczówka. Obszar dwór. 338, wlosc. 396 mr., ludn. rzym.-kat. 16, par. Mielnica, gr.-kat. 315, par. Boryszkowoe; kasa pozycz, gm. z kap. 221 zlr.

Sad pow. Mielnica, st. poczt, i tel. w miejscu. W Kozaczówce jest urzad clowy I[ klasy, który mial znaczenie dopóki tedy przeprowadzano znaczne stada wolów z Podola i Moldawii.

Poczatkiem osady byla warownia, która Jan III dla latwiejszego odzyskania Kamienca z rak tureckich i obserwacyi ruchów nieprzyjaciela tu zalozyl. Stanislaw Jaiblonowski, hetm w, kor., upatrzywszy miedzy dwoma rzek ramionami sposobne miejsce, poczal je umacniac 1692 r.

Przez szesc tygodni sypalo cale wojsko waly i szanco, mimo ciaglych przeszkód od Turków. Przy koncu pazdziernika ukonczona zostala warownia, która nazwano Okop Góry s. Trójcy"; komendantem mianowany Michal Brandt, pulkownik arkabnzyerów, rogimentarzem zas nad zaloga pulk. Jakób Kalinowski, czesnik halicki; obaj dali dzielnosci swej dowody, codziennie bowiem trapiac podjazdy nieprzyjacielskie, niemalo jenców zabierali.

Za chwalebnie dokonane dzielo hetmana oswiadczyla Rzpljita, bez uiszczenia jednak nagrody za prace i znaczne naklady. August II upowazniajac przywilejem 4 czerwca 1700 r, Marcina Katskiego, wd<? kijów., gen. artyl., do zamienienia twierdzy czyli szanca na miasto, pod nazwiskiem Sw. Trójcy, obdarza mieszkanców prawem magd., stanowi magistrat, targi tygodniowe i 2 jarmarki do roku, uwalnia rz.-kat. i greckiej wiary wyznawców od oplaty: szosu, poglównego, podymnego, czopowego, szelaznego, drogowego, tudziez od hiberny, przechodów, stacyi i wszelkich exak-cyi zolnierskich na lat 10. Lustracje przez hetmanów za rzadów Augusta III czynione swiadcza: iz ciagle w Okopach sw. Trójcy utrzymywano zaloge, a waly dzialami osadzone byly; uchwala sejmu 1764 r. przeznaczyla pewna ilosc pieniedzy na potrzeby i opatrzenie warowni, która za Stanislawa Augusta (ob. Dykcyon. Echarda) byla odbudowana i zaopatrzona w zaloge.

Kazimierz Pulaski na czele garstki konfederatów zajal O. 1770 r., a lubo oblezony, czeste czynil wycieczki.

Po 1773 r. uprzatnal rzad austryacki znaczna czesc walów, pozostale zas rozciagaja sie w róznym kierunku. Dotad przechowaly sie obronne waly, otaczajace te osade, a w nich dwie fortyfikacyjne bramy. Bramy te bardzo juz nadwerezone, odrestaurowano kosztem krajowym miedzy rokiem 1870 a 1874, a niszczenie walu zostalo przez urzad powiatowy surowo zakazane. Sa tu ruiny malego kosciólka, pamietnego obrona kilku konfederatów, którzy w nim sie zamknawszy, poddac sie "Ros-syanom nie chcieli i smierc w gruzach znalezli. Kosciólek ten dotad oczekuje dobroczynnej reki, któraby go podzwignela z ruiny. Lu. Dz.