Ziemianie z woj Tarnopolskiego

lata okolo 1928-1932

SEMKNÓW.

Właściciel Dr. Józef herbu Jastrzębiec hr. Bolustu-Koziebrudzki.

Obszar majętności ok, 759 ha, roli ok. 575 ha, łąki o 74 ha, lasu ok 70 ha, reszta kamieniołomy i nieużytki. Majętność przeszła do rodziny drogą kupna w XIX wieku. Kupił ja stryj właściciela Józef od ks, Czarloryskiej;

Dwór nowy. Budynki gospodarcze murowane, odbudowane po zniszczeniu wojennym w ilości wystarczającej.

Wojna pozostawiła tu same ruiny, padły jej ofiara, dwór, urządzenie młyna, inwentarz i kreswncja.

Okolica obfituje w stare cenne pamiątki historyczne . W lesie przy gromadzie Zaścianocze leżą ruiny potężnego niegdyś i warownego klasztoru Bazylianów. Świadczą o tym pozostale mury z wysokimi basztami. Ciekawe architektonicznio są zachowane krużganki i refeklarz. Na Semenowskich polach są kurhany, nad Seretem wydobyto przedhistoryczne wykopaliska. -

Majętność wielkim nakładem pracy uprzemysłówiona , posiada obecnie największy w woj, tarnopolskhn młyn o 17 parach walców wodno turbinowych. 50 osób znajduje zatrudnienie przy młynie. Ubok młyna istnieje duży budynek-magazyn na 150 wagonów mąki . l

Majętność zelektryfikowana o sile wodnej 130 koni, nafolwarku wybudowano magazyn, w którym się mieści 60 wagonów zboża. '

Gospodarstwo nastawione na kierunek nasienny z uprawy pszenic i buraków. Nasiona koniczyny czerwonej zakupują firmy zagraniczne. Plantacje buraków cukrowych na 30 morgach. Obora mleczno-hodowiana obecnie przechodzi na rasę czerwona polską.

Właściciel jest znanym i cenionym działaczem spolecznyrn, piastuje w tej dziedzinie rozliczne przodujące stanowiska. Praca ta przekazywana jest w rodzinie z pokolenia w pokolenie.

Stryj Józef wybudował kościół i wyposażył w 15 mórg. gospodarstwo dla proboszcza. Właściciel dał grunt pod cmentarz, dom strzelecki, ludowy, subwencjonował półkolonie.

Pradziad Leopold wystawił własnym kosztem batalion przeciw Austrii.

Gospodarstwo łoży na utrzymanie domowej służby, ordnariuszy stałych, sezonowych około 30.000 zł rocznie.

MSZAN1EC-

Właściciel inż. Adam Sołecki,

Mszaniec położony jest w powiecie trembowelskim woj, tarnopolskie. Na własność rodziny obecnego właściciela przeszedł w drodze zamiany w roku 1921.

Na niewielkim obszarze majętności (ogółem 190 ha) prowadzi się jako specjalność hodowlę nasion ogrodowych oraz produkcję nasion ogrodowych i pastewnych, w której to dziedziniie majętność ujmuje wybitne miejsce. Obora rasy symentalskiej prowadzona w kierunku mlecznym, przy czym mleko dostarcza się do .spółdzielni mleczarskiej, zalożonej i prowadzonej od lat 11 przez obecnego właściciela. Majętność posiada plantację buraków cukrowych na obszarze 17 ha, oraz we własnym zarządzie prowadzony młyn gospodarczy.

Majętność daje utrzymanie 20 rodzinom pracowników stałych zatrudnia corocznie 25 robotników sezonowych oraz, dużą ilość robołników dziennych i akordowych ze wsi Mszaniec, Robocizna stała. sezonowa i dzienna wraz z młynem pobiera rocznie w gotówce i naturaliach około 20 tysięcy złotych, nie licząc mieszkań i ogrodów. Ponad to robotnicy akordowi w naturaliach (snopy i miary) pobierają około 5,000 zł rocznie.

Dworek w Mszańcu.

Bardzo wybitnie uwydatnia się działalność społeczna dworu. Na placu dawnej karczmy wybudował w latach 19271928 ojciec właściciela śp- Jan Sołecki kościółek własnym kosztem około 20.000 zł. Na budowę szkoły w Witoszówce ofiarował dobrowolniu po 10 zł z morga czyli 3.200 zł , na dom ludowy 1200 zt. Ojciec właściciela śp. Jan Sołecki był jednym z twórców ruchu patriotycznego ; społecznego w powiecie kopyczynieckim (w którym

Plantacja cebuli nasiennej (po lewej) l marchwi w Mszańcu.

dawniej mieszkał) w dobie przedwojennej. Przez 25 lat piastował godność prezesa Sokoła, był jednym 2 twórców gmachu Sokola prezesem T, S. L., zh tuzy cię loin Tow. Naiikowu-Wychowawczego, kióre pod jego kierownictwem prowadziło prywatne semmyrium i girnnazjum polskie w Kopyczyńc<ich, or^anizowył po wsiach czytelnie ludowe T. S. L. i kołka rolnicze. Właściciel, porucznik

Kościółek w Mszańcu, zbudowany w latach 19241928 przez śp. Jana Sołeckiego.

rezerwy 9 pułku ułanów, walczył jako ochotnik w roku 1918 i .1920 (w roku 1920 był ranny), został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi za pracy społeczną. Jest wójtem gminy Mszaniec, prezesem Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Trembowli, prezesem Rady Nadzorczej Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Trembowli, członkiem Rady Małopolskiego Związku Mleczarskiego i innych organizacji spółdzielczych.

PODHAJCZYKI JUSTYNOWE.

Właściciel Leopold lir. Koziebrordzki

Majętność położona w powiecie trembowelskim należy do rodziny od roku l807, przedtem Korytowskich. Ogólny obszar 1772 ha, z togo 1210 ha roli, 9 ha ogrodów, 19 ha lak, 132 ha pastwisk, 392 ha lasów, reszta pod zabudowaniami.

Po zniszczeniach wojennych zostały odbudowane wszystkie budynki gospodarcze. Dwór murowany otoczony jest parkiem angielskim z pięknym starodrzewem.

Kierunek produkcji roślinnej jest zbożowo-pszenny-Prowadzi się oborę zarodowa zarejestrowana rasy czerwonej polskiej, oraz chlewnię wielkiej białej rasy angielskiej,

Na lisię imienną zaciągnięto 336 ha, mimo że poprzednio rozparcelowano dobrowolnie około 180 ha,,

Kościół miejscowy wybudowany został przy znacznych subsydiach dworu, tak -samo dom parafialny w Podhaj-czykach i dom ludowy w Dułhem oraz kaplica rzym.-kat, w Załawiu, kaplica i grobowiec familijny w Podhajczykach.

OSTAPIE

Majętność Aleksandra hr, Zaleskiego.

Ostapie, wieś w powiecie akaiackim, poczta Grzymałów. Rozlcgla osada podolska w urodzajnej glebie u stóp pasma gór Miodoborów które są od północy i wschodu zaslaniaja. Leży ona o 9 km na południowy wschód od Skałatu, o 6 km od Grzymałowa, Granice: od wschodu Miodobory, pokryte lasem, za nimi wsie: Luka i Turówka, od południa Grzymalów, od zachodu Poznanka Hetmańska i Zaruhince, od północy Horodnica i folwark Ostra Mogiła, leżący na grzbiecie Miodoborów. Ludność mieszana Rusini i Polacy.

Majętność obejmuje około 1,200 ha, ze tego 500 ha łasu, 700 ha użytków rolnych. Gospodarstwo produkuje głównie pszenicę, ziemniaki przemysłowe i buraki cukrowe i prowadzi plantację nasienna koniczyn. Posiada gorzelnię rolniczą. Kierunek produkcji zwierzęcej: mleczno-nawozowy.

Gospodarstwo zatrudnia stałe 40 rodzin oraz 50 sezonowych, Wydatek roczny na robociznę wynosi około 50,000 zh W tych cyfrach nie są objęci urzędnicy administracji.

Majętność pozostaje od 100 lat w rękach rodziny obecnemu właściciela. Zniszczona trzykrotnie podczas wojny światowej, ukraińskiej i bolszewickiej, przy czym trzy folwarki zrównano z ziemią, została w zupełności odbudowana. Przy dworze jest piękny park angielski, założony przez słynnego ogrodnika - pejzażystę Burghardta. W lesie zachowany został kamienny most sklepiony, wybudowany przez Króla Jana III- Obecny właściciel brał udział w obronie Lwowa odznaczony Krzyżem Walecznych, a przez 2 ˝ roku był oficerem łącznikowym naczelnego dowództwa W. P. przy sztabie marszałka Focha,

KOLODZIEJÓWKA.

Własciciel Staniasław Ostoja Zagórski,

Kolodziejówka w pow. skałackim jest majątkiem rodzinnym, przedtem królewszczyzna z nadania Jana Sobieskiego. Położona w pasie Miodoborów, posiada ona las o swoistej florze, stanowiący ciekawy obiekt przyrodniczy. Również zabytki historyczne, jak kurhany i wykopaliska, znajduje się na terenie majętności. Przed wojną stał tu pałac stylowy, zawierający cenne dzielą sztuki. Podczas wojny światowej padł on ofiarą płomieni, tak samo jak budynki gospodarcze, a zrabowano trzykrotnie inwentarz i krescencje. Z wielkim tylko wysiłkiem udało się odbudować gospodarstwu, które posiada obecnie, prócz dworu mieszkalnego, murowane i blachą kryte budynki gospodarcze na 4 folwarkach, wśród nich 2 piętrowe magazyny zbożowe. Ocalał piękny 10-hektarowy park angifiski z starymi lipami, brzostami, świerkami l srebrnymi topolami.

Obszar Kołodziejówki wynosi 1040 ha roli, 150 ha lasu, 120 ha łąk, 15 ha stawów.

Majętność należy zaliczyć do uprzemysłowionych, gdyż posiada gorzelnię o produkcji rocznej 600 hl, oraz kamieniołomy, plantację buraków cukrowych około 60 ha, gospodarstwo rybne na 8 ha.

Gospodarstwo rolne znajduje się w wysokiej kulturze. Posiada pług parowy, produkuje na większą skalę nasiona buraków cukrowych dla Wielkopolsku-Sandomierskiej Hodowli Nasion, nasiona buraków pastewnych eckendorfów, nasiona koniczyny czerwonej duńskiej i przelotu, jako też rzepak, niak, kmin, konopie jugosłowiańskie,

Majętność Kolodziejówka jest członkiem koła doświadczalnego przy M. T. R. i na trzech folwarkach są prowadzone doświadczenia nawozowe, uprawowe i odmianowe, a wyniki są ogłaszane w biuletynach M. T. R. Prowadzi się też produkcję szlachetnych odmian zboża pierwszych i drugich odsiewów dla okolicy (folwarki i włościanie).

Również prowadzone są dwa sady owocowe, szkółki drzew owocowych i ogród warzywny handlowy. Robi się doświadczenia z odmianami kapusty, których rozsady są rozdawane okolicznym gospodarstwom włościańskim, Zużycie nawozów sztucznych rocznie około 800 q.

Majętność posiada stadninę półkrwi angielskiej remontową, zarejestrowaną w Zw. Hodowców Koni półkrwi pod kontrola Izby Rolniczej. Stan l. VII- 1937 r. wynosił 75 sztuk młodzieży, 45 klaczy matek. Na miejscu stacja ogierów z stadniny państwowej w Sądowej Wiszm. Stadnina dostarcza rocznie kilkadziesiąt koni dla wojska i otrzymała kilkakrotnie od Min- Spraw Wojskowych medale i dyplomy honorowe.

Obora rasy symentalskiej i czerwonej polskiej stoi pod kontrolą mleczności ze strony Izby Rolniczej. Mleko dostarcza do Spółdzielni Mleczarskiej. Chlewnia rejestrowana rasy wielkiej białej angielskiej, owczarnia merino-prekos dla produkcji wełny i materiału zarodowego na sprzedaż. Na wielką skalę prowadzi się opasy bydła.

Dla okolicy majętność ma wielkie znaczenie jako źródło dochodów. Zatrudnionych jest 72 ordynariuszy, 55 sezonowych, a koszt roczny robocizny prócz naturaliów wynosi około 80.000 zt. Na utrzymaniu dworu jest 6 emerytów. Lecznica przez stałego lekarza kosztuje 2.000 zł rocznie.

Rozmiarom gospodarstwa odpowiada z nadwyżką działalność charytatywna i społeczna. Kościół w Kołodziejówce wybudowany został przez ojca właściciela śp. Eustachego Zagórskiego na parceli dworskiej, Obecny właściciel podarował 7 morgów parceli budowlanej pod budynki probostwa oraz ogród, poza tym 13 morgów dla probostwa rzym.-kat., przyczynił się do budowy probostwa w Żerebkach król., oraz sprzedał po niższej cenie l mórg na cmentarz. Dom ludowy T. S. L. wybudowany częściowo na parceli dworskiej przy wydatnej pomocy pieniężnej właściciela. W r. 1937 ofiarował właściciel na wykończenie Domu Ludowego T. S. L. w Panasowce cały materiał drzewny, blachę na dach i znaczną część kamienia. Półkolonie letnie znajdują pomieszczenie w budynku dworskim oraz otrzymują park do dyspozycji. Dla wyżywienia dzieci dostarcza się mleka w potrzebnej ilości za darmo. Park często bywa ustępywany na festyny i zabawy na cele dobroczynne przy wydatnej pomocy materialnej. Właściciel ofiarował aparat radiowy dla świetlicy oraz zakupił instrumenty dęte dla orkiestry. Ochronka jakoteż inne zakłady dobroczynne są wydatnie wspierane. '

Akcje kolei Tarnopol-Borki Wielkie za 18.000 zł darował Skarbowi Państwa, udzielał pożyczek i kredytu wekslowego składnicy Kółek Rolniczych na 105.000 zł. Do tego dochodzą stałe świadczenia w naturze: zużytkowanie roli, opał, zboże dla probostw, nauczycielstwa i zakładów dobroczynnych, składki na F. O. N., Pomoc Zimową według norm Związku Ziemian itd.

Również właściciel osobiście bierze w życiu społecznym bardzo żywy udział, m. in. jako były prezes Czytelni Akademickiej we Lwowie, ochotnik z r. 1919 i 1920 r., b. marszałek powiatu, odznaczony orderem Polonia Re-stituta, członek Rady Kolejowej w Warszawie, komisji odwoławczej przy Izbie Skarbowej, prezes Rady Nadzorczej Składnicy Kółek Rolniczych, prezes Rady Wojewódzkiej w Tarnopolu, prezes rady nadzór. Zw, Gorzelń Roln. i Prod.. Spirytusu itd,