Wystawianie Świadectw Charakterystyki Energetycznej budynków oraz lokali. Badania termowizyjne
Książka..O Galicji Zdjęcia z kresów ..Kresy wschodnie Grzymałów Mapy historyczne Świdnica Filmy TanecznePielgrzymka
VII. Kasa Stefczyka
Zsypek
Dla zapieżenia ( zapobieżenia ) klęskom głodowym po latach nieurodzaju , w pierwszych latach po zniesieniu pańszczyzny przy urzędzie gminnym zorganizowano spichlerz gminny powszechnie nazywany zsypkiem.
W tym spichlerzu każdy potrzebujący gospodarz mógł wypożyczyć kilka ćwierci zboża ,zwracając po najbliższych żniwach za wypożyczoną ćwierć zboża półtorej .Na lata nieurodzaju taka pożyczka była dobrodziejstwem dla gospodarstw , które po zniesieniu pańszczyzny nie zdołały się jeszcze zagospodarować. ,,Zsypek" powstał z zsypu zboża przez gospodarzy we wsi w lata urodzaju.
Powoli podniosło się zagospodarowanie gospodarstw chłopskich , rozpowszechniała się uprawa ziemniaków i podniósł się dobrobyt .Gospodarstwa coraz rzadziej wypożyczały zboże , że spichlerza. Za wypożyczenie dwu ćwierci oddawało się dwie i pół .W spichrzu zboże niszczyły muszy ( myszy ) i szczury ,uniemożliwiało to dokładne obliczenia z tego powodu zlikwidowano zsypek wysprzedając zboże , a za pieniądze uzyskane utworzono kasę gminną , z której mógł korzystać każdy członek gminy .Kasą zarządzał wójt i sekretarz , nadzorowała rada gminna.
Wzór do prowadzenia rachunków kasy brali z Kasy zaliczkowej w Łańcucie .
1890 roku na zjeździe delegatów Kółek rol. w Stanisławowie gdzie delegatem naszego kółka był Wojciech Brożbar za którego wójtowania przemieniono zsypek na kasę gminną .Dla poparcia referatu Dr. Stefczyka o potrzebie zakładania kas oszczędności i pożyczek , mógł p. Wojciech Brożbar przytoczyć realniej przykład . Bo w naszej wsi od czasu założenia kasy zmalał procent jaki pobierali wypożyczający od dłużników . Z chwilą powstania kasy skończyło się przechodzenie gruntów chłopskich w ręce żydowskie , kasa rozporządzała funduszem tylko około 3000 reńskich .
Kasa gminna była prowadzoną przez Urząd gminny do roku 1910 kiedy to uchwałą z dnia 13.marca fundusze kasy gminnej uchwalono ulokować w ,,Spółce oszczędności i pożyczek gm. Gać".
Spółka oszczędności i pożyczek.
Dyr.Stefczyk zainteresował się możliwością zorganizowania kasy spółdzielczej kasy i dopomógł Wojciechowi Brożbarowi w zorganizowaniu kasy, która powstała 7 grudnia 1890 roku we wsi w czasie gdy rósł dobrobyt i zamożność . Oddała ona bardzo duże usługi nie tylko dla naszej wsi ale też i dla sąsiednich ,którym służyła .Wiele gospodarstw ocaliła od ruiny i umożliwiła wypłacenie długów, wielu dopomogła przez udzielenie pożyczki do powiększenia gospodarstw przez dokupno gruntu .
Kasa płaciła od wkładów 5 % , a pobierała od pożyczek 6% ale mając bardzo duże bo sięgające 600.000. koron obroty miała duży czysty zysk bo wynoszący przeciętnie rocznie więcej jak 1000 zł. O użyteczności jej i popularność świadczy fakt , że liczba członków Kasy dochodziła do 1200 . Oszczędność w kasie lokowali głównie członkowie kasy pochodzący z naszej wsi i to bardzo często robotnicy pracujący w Ameryce ,Prusach , a nawet i będący na służbie u gospodarzy na wsiach .Gdzie około 1910 r. powstały i w sąsiednich wsiach kasy spółdzielcze , nasza kasa znalazła się w trudnem położeniu miała ulokowanych u siebie około 300 tysięcy koron oszczędności ,a pożyczek mogła udzielić nie wiele więcej ponad sto tysięcy złotych .
Młodzi akademicy synowie prowadzących Kasę radzili by za sumy zbędne zakupić folwark i tam ,osadzić koloniję z naszej wsi .Jednak pracujący stale Wojciech Brożbar za doradą Dr.Stefczyka przeciwił się temu projektowi , jego słowa rzadko wymawiane ,,znachodziły" stale większość i stawiały się uchwałami .
Kasa w ostatnich latach przed wojną i w pierwsze lata w wojnie światową płaciła 3 % od wkładów oszczędności , a pobierała 4 % od pożyczek .Kasa miała bardzo duże zaufanie w okolicy , wielu nawet z terenów objętych działalnością innych kas lokowało swoje oszczędności w naszej kasie .Nadwyżkę kapitału powstałą z ulokowanych oszczędności i majątku własnego wynoszącego tuż przed wojną blisko 40.000 złotych ulokowano w Centralnej Kasie Spółek Oszczędności i Pożyczek we Lwowie .Na wykonanie tego kład duży nacisk Dr. Stefczyk , ale dla naszej Kasy był to kiepski interes bo od wkładu w kasie Patronatu płacono odsetki niższe aniżeli kasa płaciła swoim wkładcom(29) na książeczki oszczędnościowe .Taki stan sprawiał , że majątek kasy przestał się powiększać , a następnie gdy zaraz po wojnie przyszła inflacja to stopniał nie tylko cały majątek kasy ale umieszczone tam wkłady oszczędnościowe na sumę około dwustu tysięcy.
29- osobom trzymającym wkłady w Kasie.
Pomimo , że Kasa przedstawiała świetny rozwój to ogółu członków Kasy nie było poczucia społecznego ani zainteresowania działalnością spółdzielni. Na walne zebranie na tysiąc przeszło członkow pomimo zawiadomień nie przybywało ani dziesięć procent członków .
Dla przychęcenia członków do przybywania na członków gościna,na którą co rocznie z czystych zysków przeznaczano 50-60 koron. Na tą gościnę wielu członków patrzyło krzywo szczególnie gdy po jednem z takich zebrań członek Kasy z sąsiedniej wsi podchmieliwszy sobie na zebraniu po drodze wstąpił do karczmy gdzie się upił , a wracając do domu wpadł do potoku i utopił się .Odtąd raz na zawsze zaprzestano gościny po walnem zebraniu .
Kasa z czystych zysków przeznaczała pewne kwoty na różne cele ,zazwyczaj społeczne i tak w r 1908 dano 1000 zł .na budowę kościoła w Gaci .Nie wielkie kwoty co rocznie przeznaczono na nagrody dla biednych , a pilnych dzieci w postaci książeczek oszczędnościowych .
W kasie dla członków zarząd za wspólne pieniądze oprócz pism związkowych prenumerowano dziennik
,,Głos Narodu "
Wspomnieliśmy , że do zorganizowania Kasy przyczynił się głownie Wojciech Brożbar ,który był najzamożniejszym we wsi gospodarzem i w jego domu mieścił się lokal kasy .Wspominam tu o zamożności organizatora i prowadzącego kasę przez 27 t .j. do śmierci Z tego powodu ,że zamożność jego i to ,że kasa mieściła się w jego domu w tamte lata nie mało przyczyniło się do zwiększenia zaufania do kasy .dla lokujących wkłady oszczędnościowe gwarancja było prywatny majątek prowadzącego Kasę. Wspomniany wywierał bardzo duży wpływ na prowadzenie kasy .Surowo przestrzegał zasady by pożyczek udzielać tylko tym , którzy swoim prowadzeniem się dawali gwarancję spłaty zaciągniętej pożyczki ,co świadczyło o dbałości o dobro kasy .Radością jego byli oszczędzający ,służących w swoim gospodarstwie oraz synów namawiał do oszczędzania .Dla synów mało letnich składał wkłady na książeczkach i w chwili wybuchu wojny miał ulokowane w kasie pokaźne jak na wieś sumy .które w czasie inflacji przepadły jak i inne oszczędności .
Prowadził on kasę mimo sędziwego wieku 72 lat miał zaufanie do Dr. Steczyka i patronatu ale i cieszył się ich zaufaniem .Funkcje swoje pełnił za dość dużem jak na owe czasy wynagrodzeniem 250 koron rocznie ( czy dużym jeśli koszykarze zarabiali na dzień 5 koron w Cukrowni ?)
W pracy swej i stanowisku opierał się tylko na chłopach , z któremi współpracował w Zarządzie lub radzie nadzorczej .Był on bardzo religijny jednak autorytetowi księdza i inteligencji nie ulegał odszedł od kasy z chwilą śmierci w r.1917. Po jego śmierci przewodniczącym rady nadzorczej wybrano proboszcza kś. Ulanowskiego .,a kasę prowadził nauczyciel wraz z jednem z młodych chłopów .(przez jakiś czas był nim jego syn ? )
Ogół doceniał pożyteczność istnienia instytucji i pośród członków szczególnie miejscowych była duma i zadowolenie z jej istnienia .Nie przeszkadzało to by wśród gromady interesującej były różne poglądy na sposoby prowadzenia kasy ,rozpowiadają ,że p.M.A. miał zwyczaj wyszukiwania różnych usterek formalnych , które poruszał na walnem zebraniu .Pracował on prawie stale w radzie nadzorczej , a przez parę lat był przewodniczącym rady nadzorczej .Posądzono go , że pragnął zdobyć płatne stanowisko w zarządzie Kasy ,którego nie uzyskał.
Spadku wartości pieniądza nikt we wsi nie spodziewał i nawet w czasie spadku wartości pieniądza nikt prawie nie wycofał pieniędzy , a spadek wartości pieniądza nastąpił i doszedł do takich granic , że ulokowane w kasie pieniądze i cały jej majątek przedstawiał tylko fikcyjną wartość. Przepadło blisko trzysta tysięcy ciężko zapracowanych często stanowiących zabezpieczenie na starość. Przepadły i zadłużenia tych co byli kasie winni lekko wypłacili swoje długi ale tych było tylko na sto tysięcy.
Cały tak poważny dorobek wsi w postaci majątku kasy zniszczyła wojna światowa , że po niej pozostała tylko drobna pamięć ,a Kasa przestała istnieć .
Kasa Stefczyka
Wnet po ustabilizowaniu się wartość pieniądza przystąpiono do ponownego zorganizowania Kasy .Dużą przeszkodą w organizowaniu było to ,że wielu , którzy mieli złożone oszczędności w Kasie i którym one przepadły byli rozżaleni na Kasę .Jednak już na pierwszym zwołanem w tym celu zebraniu w 1924 roku ponownie zorganizowano Kasę Steczyka , a na członków zapisało się około 70 członków z których większość wpłaciła udziały .Członków do kasy przyjednuje możność uzyskania kredytu. W zreorganizowanej Kasie przy Zarządzie i Radzie nadzorczej skupili się chłopi z nauczycielem pod przewodnictwem w. r. n . Ks. Proboszcza Capeckiego .W roku 1935 po nie wybraniu ponownemu na stanowisko przełożonego zarządu p.A.A. wielu krewnych wymienionego wycofało swoje wkłady z kasy zahamowało to wzrost wkładów ale bardziej ujemnych skutków dla Kasy nie wywołało
Suma bilansowa Obroty |
402.997,78 |
361.226,02 |
802.584,60 |
13.998,69 |
287.366,68 |
332.580,73 |
241.047,26 |
191.557,40 |
231.833,74 |
158.357,48 |
197.552,96 |
176.251,18 |
Na związek lub Podatk |
358,23 |
? |
? |
195,95 |
382,17 |
390,40 |
236,00 |
315,00 |
240,00 |
236,00 |
184,00 |
224,00 |
Na cele społe-czne |
--------- |
Na kościół 1.000,00 |
116,00 |
-------- |
-------- |
73,00 |
30,00 |
-------- |
-------- |
20,00 |
16,50 |
50,45 |
Koszta Administracyjne |
1.531,36 |
1.013,49 |
1.596,77 |
205,95 |
1.315,78 |
1.353,07 |
1.147,80 |
1.171,62 |
1.194,61 |
1.147,80 |
999,05 |
1.183,46 |
Straty |
------- |
139,08 |
-------- |
------- |
------- |
------- |
740,24 |
-------- |
------- |
------- |
------- |
------ |
Czysty Zysk |
1156,42 |
------ |
665,01 |
229,18 |
1414,63 |
706,00 |
------ |
740,24 |
------ |
---- |
------ |
------ |
% pożyczek |
6% |
4% |
3,5% |
24% |
12% |
12%
5 |
5,5% 9% |
-_ |
-_ |
-_ |
-_ |
-_ |
% wkładów |
5% |
3% |
2% |
15% |
10% |
10% |
5,2% 6,5% |
-_ |
-_ |
-_ |
-_ |
-_ |
Suma Na pożyczkach |
293.062,68 |
105.610,20 |
38.504,70 |
4.814,45 |
4.455.00 |
53.155.00 |
40.564,94 |
35.813,44 |
37.816.09 |
41.563.94 |
46.913,25 |
56.791,00 |
Liczba Człon pożyczających |
206 |
250 |
36 |
44 |
175 |
210 |
245 |
215 |
215 |
245 |
265 |
377 |
Suma wkład oszcz |
299.093,21 |
401.258,91 |
850.072,47 |
635.81 |
12.309,26 |
23.537,20 |
11.405,43 |
9.712.55 |
10.666,67 |
11.405.43 |
16.953,68 |
19.420,68 |
Liczba osób posiad wkład |
374 |
? |
423 |
12 |
96 |
99 |
89 |
88 |
90 |
89 |
94 |
103 |
Liczba Członków |
1116 |
863 |
872 |
82 |
308 |
322 |
335 |
317 |
332 |
335 |
364 |
416 |
Rok |
1908 |
1916 |
1919 |
1925 |
1930 |
1931 |
1932 |
1933 |
1934 |
1935 |
1936 |
1937 |
Od chwili zorganizowania Kasy Stefczyka liczba członków stale się powiększa i ostatnio doszła już 416 z końcem 1937 r. Wzrosło też zaufanie do kasy ilustrujące się sumą złożonych wkładów oszczędnościowych ,które przed nastaniem kryzysu w roku 1931 doszły już sumy 23.537 zł. , a w czasie kryzysu spadły w r.1933 do sumy 9.712 zł. Odtąd mimo dalszego bardzo ciężkiego położenia gospodarczego stale rosną i z końcem 1937 doszły do 19.420 zł.
W obecnie zorganizowanej Kasie stosunek wkładów do oszczędności przedstawia się odwrotnie gdy przed wojną oszczędności trzykrotnie przewyższały sumę udzielonych pożyczek to obecnie pożyczki zaciągnięte trzykrotnie przewyższają sumę wkładów , co tłumaczyć inaczej nie można jak wczesnością zreorganizowaniem Kasy i większym jak przed wojną niedostatkiem .Kasa i obecnie chce służyć pomocą dłużnikowi , a nie przyprowadzać go do ruiny . W nowej działalności pomimo przechodzącego kryzysu rzadkie są wypadki uciekania się na drogę sądową o pomoc w ściągnięciu pożyczek ,a do licytacji majątku dłużnika musiano przystąpić tylko jeden raz.
Do niedawna Kasa Stefczyka była organizacją ,którą spajał tylko interes jaki za pośrednictwem kasy dokonywali członkowie. .Składających oszczędności interesował tylko swój własny wkład, zaciągających pożyczkę tylko swój dług .O uświadomieniu i wykonaniu właściwych społecznych zadań kasy nie myśleli j nawet Zarząd Kasy nie wiele się tym interesował. Zarząd zajmował się wykonaniem swoich czynności .Rada nadzorcza kontrolą wspomnianych czynności i uchwałami pożyczek tak by ściągalność pożyczki była zabezpieczona i rozdział kredytów pomiędzy ubiegających się o pożyczkę nie wywoływał uzasadnionego niezadowolenia .
W ostatnich latach działalność Kasy nastąpiła w tym kierunku zasadnicza poprawa. Wpłynęło na zaistnienie poprawy wejście do rady nadzorczej Dr. Solarza i odbycie kursów korespondencyjnych spółdzielczych przez kilku członków Zarządu i Rady nadzorczej Kasy .
Kasa jako jeden z najpoważniejszych członków udziałowców współpracuje przy budowie domu spółdzielczego gdzie jest przygotowany odpowiedni lokal dla pomieszczenia i urzędowania kasy i oraz większa sala na posiedzenia Kasy .
Przy corocznem rozdziale czystego zysku przeznacza pewne kwoty na budowę domów społecznych nie tylko w miejscowości w której istnieje ale i innych gromadach objętych działalnością Kasy .Popiera działalność instytucji wychowawczych oświatę i wychowanie spółdzielcze uchwalając dodatki pieniężne na spółdzielcze kursa korespondencyjne. i biblioteki dla Kół Młodzieży wiejskiej i szkół powszechnych. Od pięciu lat w Zarządzie i radzie nadzorczej zasiadają sympatycy i czynni członkowie Stronnictwa Ludowego .
Wystawianie Świadectw Charakterystyki Energetycznej budynków oraz lokali. Badania termowizyjne
Książka..O Galicji Zdjęcia z kresów ..Kresy wschodnie Grzymałów Mapy historyczne Świdnica Filmy TanecznePielgrzymka