Początek książki...O Galicji ...Zdjęcia z kresów ..Mapy historyczne..Kresy wschodnie

Monasterzyska

Słownik Geograficzny KRÓLESTWA POLSKIEGO I INNYCH KRAJÓW SŁOWIAŃSKICH.

Monasterzyska rus. Manasteryszcze, miasto nad rz. Koropec, pow. buczacki, odl. 15 kil. na zchd. od Buczacza a 140 kil. od Lwowa, przy goscincu brzezansko-stanislawowskim, Pod M. rz. Koropiec tworzy zozlegly staw. M.

granicza na wschód z Hrehorowem i Bertni-kami, na pld. z Ozechowem, na zach. z Wy-czólkami i Huta stara, na pln. z Huta nowa, Szwejkowem i Kowalówka. Obsz. dwór.: gr. or. 961,lak84,past. 209, lasu 274; wlosc.: gr. or. 177, lak 116, pastw. 294m. Ludn. rzym.-katol. 1741, gr.-kat. 408, izr. 1310. Kosciól par. rzym.-kat. niewiadomej erekcyi, istnial jednak przed r. 1702, jak sie okazuje z aktów koscielnych. Dotacya pomnozona w r. 1727 przez Józefa Potockiego, sste szozerzeckiego. Kosciól murowany, posw. w r. 1751, pod wezw. N. P. M. Do par. nalezy 12 miejscowosci: Berezów-ka z 409, Bertniki,o 4 kil., z80, Czechów, o 4 kil., z 6, Dabienko, o 6 kil., z 587, Folwarki, przysiol. do M.., z 603, Huta nowa z Izabela, o 7 kil., z 444, Huta stara, o 4 kil., z 415, Ko-marówka, o 10 kil., z 178, Korosciatyn, o 10 kil., z 662, Slobódka dol., o 4 kil., z 136, Slo-bódka gór., o 2 kil., z 248, Wyczólki, o 4 kil., z 188 rzym.-katol. W calej parafii jest kat. 5697, akat. 3, zyd. 3036. Na cmentarzu w M. oraz w Izabeli i Korosciatynie sa kaplice, w których czasami odprawiane bywa nabozenstwo. Dekanat buczacki, dyec.lwow. Gr.-kat. par., dek. buczacki, dyec. lwów., obejmuje filie: Folwarki z 476, Czechów z 394, Berezówka z 444, Slobódka gór. (kaplica s. Teodozyusza) z 238, Slobódka dol. z 22, przys. Izabela z 8, przys. Huta z 6, przys. Korosciatyn z 2 gr.-kat. Szkola etat. mezka o 2 naucz. M. leza w dawnej ziemi halickiej i sa gniazdem Ma-nasterskichher. Pila wa, nastepnie zas Sienien-skich, z których Jan, dziedzic M., otrzymal od Zygmunta Aug. przywilej 1552 r. na zaprowadzenie targu w piatek i jarmarku na s. Jedrzej. Przy tej sposobnosci wspomina król

0 zaslugach Jana i przodków jego. Drugi przywilej z 1557 r. dodaje jarmark na sw. Krzyz. "Warowny zamek nie zdolal ocalic M. od kilkokrotnego napadu Tatarów. W pazdzierniku 1629r StanislawLubomirski, woj. ruski, zaszedl tu droge wracajacym w wielka zdobycza Tatarom i zadal im kleske. W pózniejszych latach przeszly M na wlasnosc Potockich, którzy zamek na palac przerobili. Nastepnie przeszly w posagu do Karola Bako de Hette, któ-ren sprzedal po smierci swej zony caly majatek Józefowi Molodeckiemu, obecnemu wlascicielowi. Miasteczko to dosc handlowne, ludn. zydówka tutejsza bogata i zabiegla. Wspomniany powyzej dziedzic M. Bako zbudowal tu koszary i stajnie dla kawaleryi, wskutek czego w M. stoja stale trzy szwadrony kawaleryi, dajace ludnosci dosc znaczne korzysci a wlascicielom dochód z propinacyi. Wiele sie przyczynia do dobrobytu mieszkanców M.

1 okolicy rzadowa fabryka tytuniu i cygar, która zajmuje w zimie 800, a w lecie 500 robotników, glównie kobiet. Wedle sprawozdania Izby handlowo-przemyslowej we Lwowie za czas od 1866 do 1870 r. (pózniejszego nie ma), dostarczalo tej fabryce krajowego tytu-niu:w!866r. 5355 plantatorów, z 978 mr. 1131 st. kw. przestrzeni, 9945*82 centnarów, wartosci 8Q,7QQ'^Ql/t zl. a. w.; w 1867 r. 7686 plant., z 1042 mr. 891 st. kw., 13,888* 74 ctn., wart. 115,914'21 zl. a. w.; w 1868 r. 7330 plant., z 940 mr. 403 st. kw., 9 376*

55 ctn., wartosci 69,528*72 zl.; w 1869 r. 3975 plant., z 611 mr. 203 st. kw., 3895*03 ctn., wartosci 35,350 zl. a. w.; w 1870 r. 4,290 plant., z 519 st. mr. 1142 kw., 4,296*

56 ctn., wartosci 34,519*57 zl. a. w.; fabryka ta przerabia oprócz krajowego tytuniu takze wegierski, turecki i amerykanski. Co do produk-cyi fabrycznej szczególy podane przy opisie fabryki w Buczaczu. Przy fabryce jest szpital dla chorych robotników. M. sa siedziba sadu powiat., maja urzad poczt, i tel. oraz apteke. Okolica piekna, górzysta, obfitujaca w lasy, gleba urodzajna, nad Koropcem i stawem mo-czarowata, laki dobre. Bako zalozyl lu byl papiernie, poruszana woda, lecz obecnie takowa nie jest czynna. B. R.